آشنایی با خواص چای ایرانی
چای نخستین بار در سال 1276 شمسی در ایران کشت شد. هم اکنون به عنوان نوشیدنی سنتی ایران جایگاه ویژه‌ای یافته است. بطوری که 5/4 درصد از
کل چای جهان در ایران مصرف می شود. گزارش خبرنگار اقتصادی واحد مرکزی خبر حاکیست، مردم ایران سالا‌نه حدود 100 هزار تن چای مصرف می‌کنند که
کمتر از نیمی از آن تولید داخل است. چایکاران ایران با جمعیتی حدود 60 هزار خانوار، 35 هزار هکتار زمین زراعی در اختیار دارند که علاوه بر تولیدات آنان، در
هر سال حدود 60 هزار تن چای خارجی وارد می شود.
چای در دیگر مناطق جهان نیز طرفداران فراوانی دارد. روزانه حدود یک میلیارد فنجان چای در جهان نوشیده می‌شود. هم اکنون در دو میلیون و 788 هزار
هکتار از اراضی جهان، چای کشت و سالا‌نه چهار میلیون و 500 هزار تن برگ چای از این اراضی برداشت می‌شود .
تاریخچه چای
خاستگاه اصلی چای کشور چین است. پس از آن هند از تولید کنندگان این محصول است. اما بوته چای نخستین بار در حدود 5 هزار سال پیش در چین
شناخته شد و در قرن هفدهم هلندی‌ها این گیاه را به اروپا بردند.
پیشینه مصرف چای در ایران نیز به قرن هفدهم بر می‌گردد اما کشت این گیاه نخستین بار به همت میرزا محمد علی مشهور به کاشف السلطنه در سال
1276 شمسی انجام شد. کاشف السلطنه که فارغ التحصیل دانشگاه سوربن فرانسه بود به عنوان ژنرال کنسول ایران در این سال در هند مشغول کار شد
و در این مدت شیوه کشت, برداشت و فراوری این محصول را آموخت و تجربه خود را به ایران منتقل کرد.
انواع چای
چای به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود. چای سیاه یا تخمیری که روزانه مصرف می‌کنیم, چای نیمه تخمیری که به چای اولا‌نگ و پوچونگ معروف است
که رنگ آن قهوه‌ای روشن است و چای تخمیر نشده که امروز با نام چای سبز یا چای چینی آن را می‌شناسیم. البته چای‌های متنوع دیگری نیز وجود دارد
که با ترکیب چند گل و گیاه دارویی یا چند نوع میوه خشک با چای ترش تولید و مصرف می‌شود.
هم اکنون در کشورهای جهان به ویژه کشورهای اروپایی تمایل زیادی به مصرف این نوع چای‌ها یا دم‌نوش‌ها به علت خواص بسیار بالای آن وجود دارد.
ترکیبات و خواص چای سیاه
کافئین و تانین = آرام بخش دستگاه عصبی.
تئوفیلین = ساختاری مانند کافئین دارد که در چای سبز و سیاه موجود است. شل کردن عضلا‌ت، افزایش دهنده جریان خون در کلیه‌ها, افزایش انقباض
پذیری و کارایی عضلا‌ت قلب، تنظیم ضربان قلب، کاهش فشار خون و اثرات التهابی.
تیانین = طعم دهنده چای است.
کاتچین = در چای سبز و سیاه وجود دارد اما در چای سبز بیشتر است. این ماده ضد سرطان, کاهش دهنده چربی بد خون و ضد ویروس است و ازافزایش
قند خون جلوگیری می‌کند.
فلوراید و فلووانوئید = سبب استحکام بخشیدن به دندان‌ها است و از ایجاد بوی بد دهان پیشگیری می‌کند.
ویتامین های B کمپلکس، C و E نیز در چای وجود دارد. ویتامین C که کاهش دهنده اضطراب است و علا‌ئم سرماخوردگی
را برطرف می‌کند. ویتامینB کمپلکس و ویتامین E نیز سبب بهبود سوخت و ساز بدن می‌شود.
رفع خواب آلودگی, تقویت نیروی فکر, گوارش بهتر غذا و کاهش علا‌ئم میگرن از دیگر خواصل مهم چای است.
خواص چای سبز:
این نوع چای به علت داشتن آنتی اکسیدان، ضد سرطان است و از رشد تومورها و سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند. کاهش وزن از دیگر خواص
برجسته این نوع چای است.
افراد بسیاری از این موضوع بی‌اطلاع هستند که چای سبز از همان گیاهی است که چای سیاه بدست می‌آید. از نظر علمی با عنوان Camellia sinensis
شناخته می‌شود. در حقیقت همان چای است اما به شیوه ی متفاوتی پرورش داده می‌شود. چای سیاه با ترش شدن برگ‌های چای بدست می‌آید. این
ترش شدن رنگ و مزه‌ی آن را تغییر می‌دهد در حالی که سطح کافئین و تانین آن را بالا می‌برد. از طرف دیگر در مورد چای سبز برگ های چای خشک
می‌شوند یا کمی بخار داده می‌شوند اما ترش نمی‌شوند. همین امر باعث سبز شدن آن در زمان جوشاندن می‌شود.
چگونه چای مرغوب بخریم
هم اکنون در کشور ما حدود 40 هزار تن چای سیاه تولید می‌شود که چای تولید شده در ایران از جمله چای‌های مرغوب است. چای مرغوب باید رنگی
قهوه‌ای مایل به سیاه و ملایمی داشته باشد. باید گس باشد و هیچگونه بوی غیرطبیعی ندهد در غیر این صورت چای طبیعی نیست و با افزودن طعم
دهنده‌ها, رنگها و عطرهای مصنوعی و شیمیایی فراوری شده است و خواص این نوشیدنی را ندارد و زیان‌آور نیز هست.
زمان دم کشیدن چای مرغوب حدود 20 دقیقه است. در حالیکه چای فراوری شده با رنگها و طعم‌های غیر طبیعی درمدت کوتاهی دم می‌کشد و رنگ
می‌اندازد. بهترین روش دم کردن چای همان شیوه قدیمی و سنتی ایرانی‌ها می‌باشد. دم کردن چای در ظروف نشکن, پیرکس, یا چای‌ساز سبب می‌شود
خواص چای تاحدودی کاهش یابد.
چای میوه نخوریم! مصرف انواع چای میوه در بسته بندی‌های گوناگون در جامعه رواج یافته است.
اما متخصصان تغذیه معتقدند این نوشیدنی‌ها از طعم
دهنده‌ها و رنگهای مصنوعی تولید شده است بنابراین برای سلا‌متی مضر است. این متخصصان توصیه می‌کنند
بجای مصرف این گونه نوشیدنی‌ها از دم
نوش‌های سنتی استفاده شود.
مردم کشور ایران اکثرا چای را به همرا نبات میل می‌کنند. نبات علاوه بر خوش‌طعم کردن
چای از نظر خواص درمانی برای رفع سردی مزاج نیز بسیار مفید
است.
